Częstym powodem zgłoszenia się do fizjoterapeuty są zaokrąglone plecy dziecka. Może być to wynik nieprawidłowych nawyków ruchowych, ale zdarza się, że pogłębiona kifoza piersiowa jest objawem choroby Scheuermanna. Na czym polega to schorzenie i jak je leczyć?
Czym jest choroba Scheuermanna?
Choroba Scheuermanna to wada postawy, którą najczęściej diagnozujemy w wieku okołopokwitaniowym. Najbardziej widocznym objawem choroby jest nadmierne wygięcie kręgosłupa piersiowego do tyłu, co prowadzi do powstania hiperkifozy piersiowej (czyli pogłębionej kifozy – mówiąc potocznie garbu). Jest to choroba związana z nieprawidłowym rozwojem trzonów kręgów, które ulegają klinowatemu zniekształceniu.
Kogo dotyczy choroba Scheuermanna?
Choroba Scheuermanna najczęściej dotyczy dzieci i młodzieży w okresie szybkiego wzrostu, czyli między 10 a 16 rokiem życia. Częściej diagnozuje się ją u chłopców, choć u dziewcząt również występuje. W dorosłości choroba może dawać objawy związane z nieprawidłową postawą, np. ból czy sztywność kręgosłupa.
Przyczyny choroby Scheuermanna
Przyczyny choroby Scheuermanna nie są do końca znane, ale istnieje kilka teorii dotyczących jej powstawania i cięższego przebiegu. Do głównych potencjalnych przyczyn należą:
- Czynniki genetyczne – choroba często występuje rodzinnie, co sugeruje wpływ genetyki.
- Nieprawidłowy rozwój chrząstek nasadowych – trzon kręgu rozwija się nierównomiernie, co prowadzi do jego deformacji.
- Przeciążenia kręgosłupa – nadmierne obciążenie kręgosłupa w okresie wzrostu, np. intensywna aktywność fizyczna,
- Zaburzenia metabolizmu tkanki kostnej – zmniejszona wytrzymałość kręgów na obciążenia.
Jakie są objawy choroby Scheuermanna?
Objawy są zróżnicowane w zależności od przypadku i stopnia zaawansowania schorzenia, ale do najczęstszych należą:
- Wyraźna kifoza – pacjent ma zaokrąglone plecy, co jest najbardziej charakterystycznym objawem choroby.
- Ból pleców – najczęściej pojawia się w okolicy krzyżowej lub piersiowej kręgosłupa, szczególnie po długim siedzeniu lub staniu.
- Zmniejszenie ruchomości kręgosłupa – pacjenci mają ograniczoną zdolność do prostowania się, co wpływa na codzienną aktywność.
- Zmiany postawy – może pojawić się pogłębiona lordoza lędźwiowa (wygięcie kręgosłupa do przodu) jako reakcja kompensacyjna na kifozę piersiową.
- Zaburzenia mechaniki oddychania – ze względu na deformację klatki piersiowej i napięcie struktur w jej obrębie, chory nie oddycha prawidłowo.
Jak zdiagnozować chorobę Scheuermanna?
Aby postawić diagnozę nieodzowne jest zdjęcie RTG. Powinno ono objąć cały odcinek piersiowy i lędźwiowy kręgosłupa. Rozpoznanie choroby Scheuermanna następuje, gdy spełnione są dwa warunki:
- kąt kifozy przekracza 40 stopni według Cobba,
- sklinowacenie trzech sąsiednich kręgów wynosi 5 stopni.
Ponadto charakterystyczne dla choroby Scheuermanna jest występowanie guzków Schmorla, czyli przepuklin jąder miażdżystych krążków międzykręgowych do istoty gąbczastej kręgów. Są one widoczne zarówno na zdjęciu rentgenowskim, jak i na rezonansie magnetycznym.
Jak leczyć chorobę Scheuermanna?
Leczenie choroby Scheuermanna zależy od stopnia deformacji oraz objawów pacjenta. Wyróżniamy następujące metody:
- Leczenie zachowawcze – stosowane w większości przypadków. Obejmuje ono:
- Rehabilitację – ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców, mające na celu korekcję postawy i zmniejszenie bólu. Ważne są także ćwiczenia poprawiające elastyczność mięśni oraz korygujące krzywiznę kręgosłupa oraz ćwiczenia oddechowe.
- Gorset ortopedyczny – stosowane w przypadku bardziej zaawansowanej kifozy, szczególnie u dzieci, u których kręgosłup wciąż rośnie.
- Orteza vacuum bell – specjalna miseczka, pod którą wytwarzana jest próżnia, którą chory nosi na mostku, aby za pomocą ciśnienia otworzyć klatkę piersiową i zapobiec jej dalszej deformacji.
- Leczenie farmakologiczne – w przypadkach bólu stosuje się środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, które łagodzą objawy.
- Leczenie operacyjne – operacja jest ostatecznością i zalecana jest tylko w przypadku bardzo zaawansowanej deformacji kręgosłupa, która powoduje poważne dolegliwości bólowe lub inne powikłania (np. zaburzenia oddechowe czy sercowo-naczyniowe). W trakcie operacji stosuje się stabilizację kręgosłupa oraz korekcję kifozy za pomocą metalowych implantów.
Powikłania nieleczonej choroby Scheuermanna
Jeśli choroba Scheuermanna nie jest odpowiednio leczona, mogą wystąpić poważne powikłania, takie jak:
- Pogłębianie się deformacji – w miarę jak choroba postępuje, wygięcie kręgosłupa może się nasilać, co prowadzi do trudności w codziennym funkcjonowaniu.
- Przewlekły ból pleców – nieleczone zmiany mogą powodować chroniczne bóle, które utrudniają aktywność fizyczną oraz pracę.
- Zaburzenia oddechowe i krążeniowe – w zaawansowanych przypadkach, gdy kifotyczna deformacja wpływa na klatkę piersiową, może dojść do zaburzeń funkcji płuc i serca.
- Problemy psychiczne – zmiany w wyglądzie mogą wpływać na poczucie własnej wartości, prowadząc do kompleksów, a nawet depresji, zwłaszcza u młodzieży.
Twoje dziecko ma okrągłe plecy? Sprawdź czy to nie choroba Scheurmanna!
Choroba Scheuermanna jest chorobą wieku młodzieńczego, jednak zostaje z chorym już na całe życie. Kręgosłup zmienia swój kształt, staje się sztywniejszy i może dawać objawy bólowe. Korekcja i zapobieganie dalszej deformacji jest możliwe tylko w okresie wzrostu, dlatego kluczowe jest wczesne wykrycie choroby.
